Lễ Cấp Sắc và Hát Páo
của người Dao
Sưu tầm
---o0o---
Lễ Cấp Sắc
Người Dao quan niệm, đàn ông nếu chưa trải qua lễ cấp sắc thì dù già vẫn
coi là trẻ con vì chưa có thầy Cấp sắc, chưa được cấp đạo sắc, chưa có tên âm.
Người đã qua Cấp sắc dù ít tuổi vẫn được coi là người trưởng thành, được tham
gia vào các công việc hệ trọng của làng, được giúp việc cho thầy cúng, được
cúng bái.
Họ cũng quan niệm rằng có trải qua lễ Cấp sắc mới biết lễ phải trái ở
đời, mới đích thực là con cháu Bàn Vương, khi chết hồn mới được đoàn tụ với tổ
tiên. Nếu gạt bỏ những yếu tố tôn giáo, tín ngưỡng thì lễ Cấp sắc có tính giáo
dục rất lớn, thể hiện qua những lời giáo huấn hướng tới việc thiện, không làm
điều ác. Các điều giáo huấn được thực hiện bằng lời thề dưới sự chứng kiến của
tổ tiên và các quan âm binh nên tính giáo dục càng có giá trị.
Lễ Cấp sắc thường được tổ chức vào tháng 11, tháng 12 hoặc tháng Giêng
hàng năm, vì đây là thời gian nhàn rỗi. Ngày thụ lễ được lựa chọn rất kĩ, người
Dao Đỏ, Dao Tiền thường làm lễ cấp sắc từ độ tuổi 12-30, có khi đến già, trong
khi đó ở người Dao Áo Dài là 11-19 tuổi. Người Dao Đỏ có thể tổ chức Cấp sắc
cho một đợt tối đa 13 người (nếu ít hơn phải theo số lẻ) và ở nhà trưởng họ;
người Dao Áo Dài mỗi lần chỉ cấp sắc cho một người và tại nhà người đó.
Gần đến ngày lễ, gia đình phải cử người mang lễ vật đi mời thầy cúng,
người được thụ lễ phải kiêng hò hát, cãi nhau, ngủ chung... Để phục vụ lễ nghi
và khoản đãi dân làng đến chứng kiến, các gia đình có người thụ lễ phải chuẩn
bị các vật thiết yếu như lợn, thóc gạo, rượu, y phục thầy cúng... Mỗi nhóm Dao
có một cấp bậc cấp sắc: người Dao Đỏ và Dao Áo Dài cấp 7 đèn, Dao Tiền cấp 3
đèn. Mỗi lễ cấp sắc phải có 6 thầy cúng đảm nhiệm các nhiệm vụ và các nghi lễ
lớn nhỏ khác nhau. Các thầy cúng trước khi hành lễ đều phải cúng ma ở bàn thờ
tổ tiên nhà mình để xin được phù hộ và đi theo giúp đỡ. Tại nơi hành lễ, họ
treo tranh Ngọc Hoàng và các vị thần thánh của người Dao, lập bàn thờ tổ tiên
người thụ lễ và bàn thờ các thần thánh.
Khi hành lễ, các thầy cúng phải thực hiện rất nhiều bài cúng, múa, điệu
bộ phép thuật theo sách cấp sắc; người thụ lễ, có khi cả vợ anh ta cũng phải
thực hiện nhiều động tác nghi lễ theo sự chỉ dẫn của các thầy. Khác với nhóm
Dao Đỏ và Dao Tiền, người Dao Áo Dài có một nghi thức gọi là hóa kiếp khá đặc
biệt. Theo đó, người thụ lễ phải ngồi xổm, bất động, các ngón tay bắt vào ngón
chân khoảng một giờ đồng hồ, rồi mới được thầy đẩy nhẹ cho rơi xuống một cái
võng có 3-4 người đỡ. Làm xong lễ hóa kiếp là lễ giáo huấn, lễ thề và lễ đặt
tên cấp sắc. Ở tất cả các nhóm Dao, sau khi thực hiện đầy đủ các nghi thức phức
tạp và đã cấp sắc cho người thụ lễ xong, các thầy cúng đều phải cúng tạ ơn tổ
tiên, thần thánh đã đến dự thì nghi lễ mới kết thúc.
Lễ Cấp sắc của người Dao nói riêng và bản sắc văn hóa của các dân tộc
thiểu số nói chung là cái hồn riêng của mỗi dân tộc, cần phải được gìn giữ và
phát huy. Đây được xem là nhiệm vụ chiến lược để đảm bảo cho một nền văn hóa
phát triển lâu dài và bền vững không chỉ ở vùng dân tộc miền núi Hà Giang mà
của cả dân tộc Việt Nam
nói chung.
Tác giả: Quỳnh Diệp
Nguồn: http://dongvangeopark.com
---o0o---
Hát Páo Dung
Đồng bào dân tộc Dao ở Hà Giang đến nay vẫn
lưu giữ được nhiều nét văn hóa độc đáo của dân tộc mình, từ tiếng nói đến trang
phục, phong tục tập quán đến các làn điệu dân ca truyền thống, nổi bật là làn
điệu Páo Dung. Các làn điệu Páo Dung của người Dao đều có cùng nội dung đề cao
tinh thần lao động sáng tạo, đạo đức, lẽ sống, phép ứng xử, ca ngợi thiên
nhiên, tình yêu đôi lứa.
Văn hóa dân ca của đồng bào dân tộc Dao rất phong phú và đa
dạng có nhiều thể loại hát như: hát mời chào, hát tiễn đưa, hát giao duyên… Tất
cả những làn điệu dân ca của người Dao đều phản ánh cuộc sống sinh động của họ.
Sự đặc sắc đó phải kể đến làn điệu dân ca Páo Dung, ở đó thể hiện nếp sống văn
hóa, phản ánh về tâm tư, nguyện vọng, quan niệm của người Dao về các sự vật,
hiện tượng và tất cả hơi thở cuộc sống.
Hát dân ca của đồng bào dân tộc Dao có tên gọi chung là hát
Páo Dung, hát Páo Dung là nhu cầu sinh hoạt văn nghệ phổ biến ở người Dao. Xưa
kia người Dao từ trẻ nhỏ đến người già đều biết hát và sáng tác thơ ca, họ có
thể hát bất kỳ lúc nào có thể hát khi đi nương, làm rẫy hay đi rừng. Các
làn điệu Páo Dung của đồng bào dân tộc Dao đề cao tinh thần lao động, đạo đức,
phép ứng xử, ca ngợi thiên nhiên, tình yêu đôi lứa… Páo Dung có nhiều thể loại
hát như hát giao duyên, hát răn dạy, hát uống rượu…
---ooo0ooo---
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét